Người Nhật công phu trau chuốt cả nắp cống?
Nhật Bản luôn thu hút du khách với cảnh đẹp như tranh vẽ, những công trình kiến trúc độc đáo hay văn hóa ẩm thực đa dạng. Nhưng có lẽ trong lúc mải mê ngắm nhìn cảnh sắc ngang tầm mắt tại quốc gia này, chúng ta thường bỏ quên một điều đặc biệt nằm ngay dưới chân mình, đó chính là những nắp cống nghệ thuật địa phương (ご当地マンホール – Gotochi Manhoru).
Trong bài viết hôm nay, hãy cùng nhau nhìn xuống và tìm hiểu câu chuyện về loạt nắp cống đặc biệt được người Nhật trao chuốt trong suốt thời gian qua nhé!
Nâng cao ý thức người dân kết hợp quảng bá du lịch
Hình ảnh nắp cống xuất hiện trên đường phố vốn đã không còn xa lạ với bất kì ai, bất kì quốc gia nào trên thế giới.
Nắp cống giúp che đậy các hố ga, hố chôn dây điện hay đường dây điện thoại, v.v., tránh cho con người và các vật thể khác bị rơi xuống hố khi di chuyển. Vì thường nằm ở nơi nhiều phương tiện đi lại, nắp cống phải chịu được tải trọng lớn, ngang với sức chịu đựng của các cây cầu bình thường. Đặc biệt, thiết kế trên bề mặt phải tránh gây trơn trượt cho người và phương tiện khi di chuyển.
Vì những đặc điểm trên mà chúng ta có thể gọi mỗi nắp cống chính là một cây cầu nhỏ ngay trên cạn!
Mặc dù thân quen đến vậy, tại Nhật Bản những cái nắp cống bình thường lại đang kể những câu chuyện khác thường.
Nắp cống với họa tiết nghệ thuật hay nắp cống nghệ thuật ( デザインマンホール蓋 – Dezain Manhōru Futa) lần đầu xuất hiện tại Nhật Bản vào năm 1978 tại tỉnh Okinawa, một sự sáng tạo của ông Yasutake Kameda cựu nhân viên Bộ Xây dựng Nhật Bản.
Ở thời điểm bấy giờ, tỉ lệ người dân Nhật sử dụng hệ thống thoát nước của thành phố vẫn còn thấp, đồng thời các hố ga và nắp cống luôn được gắn liền với hình ảnh không sạch sẽ kèm theo mùi hôi thối.
Với mong muốn thu hút sự quan tâm của mọi người đến cơ sở hạ tầng này và thay đổi suy nghĩ không mấy tích cực trên, ông Yasutake Kameda đã nảy ra ý tưởng biến các họa tiết trên bề mặt nắp cống trở thành các chi tiết nghệ thuật sống động.
Hoạ tiết trên chiếc nắp cống nghệ thuật đầu tiên tại Nhật Bản được cho là nêu lên vai trò của hệ thống thoát nước khi giúp lọc nước thải sinh hoạt, trả lại những nguồn nước sạch cho môi trường sống của các chú cá nhỏ.
Những chiếc nắp cống được khoác áo mới đã không còn chịu cái nhìn chán chường, tiêu cực từ người dân địa phương, thay vào đó là những ánh mắt thích thú và tò mò.
Đến năm 1980, phong trào thiết kế các nắp cống nghệ thuật mới thật sự lan rộng đến nhiều tỉnh thành trên toàn nước Nhật.
Không chỉ dừng lại ở nâng cao nhận thức của mọi người về một công trình công cộng, nắp cống đã tạo ra cuộc cạnh tranh với quy mô cả nước – một cuộc cạnh tranh trong quảng bá du lịch địa phương !
Theo Hiệp hội Nắp cống nghệ thuật Nhật Bản (日本マンホール蓋学会), đã có gần 11.606 mẫu thiết kế được công bố cho đến tháng 8 năm 2020. (Tham khảo báo cáo chính thức (tiếng Nhật) của hội)
Chúng ta cùng điểm qua các chủ đề quảng bá thường thấy trên các họa tiết nắp cống nghệ thuật địa phương tại Nhật Bản nhé!
- Liên quan đến điển tích, lịch sử của địa phương
Thành phố Okayama, tỉnh Okayama: Nắp cống in hình Momotaro (桃太郎) – câu chuyện cổ tích nổi tiếng của Nhật Bản, có nguồn gốc tại địa phương.
- Liên quan đến danh lam thắng cảnh địa phương
Thành phố Osaka, tỉnh Osaka: thiết kế lấy ý tưởng từ điểm du lịch nổi tiếng của thành phố: thành Osaka (大阪城 – Osaka-jō).
- Liên quan đến các biểu tượng của địa phương
Thành phố Hiroshima, tỉnh Hiroshima: hình ảnh Cậu bé Carp – linh vật của đội bóng chày chuyên nghiệp Hiroshima Toyo Carp thuộc thành phố Hiroshima.
- Liên quan đến sản vật địa phương
Thành phố Nagano, tỉnh Nagano: hình ảnh sản vật địa phương là những quả táo đỏ trở thành ý tưởng họa tiết trang trí nắp cống của địa phương.
Bạn có thể khám phá thêm những chiếc nắp cống nghệ thuật khác tại trang HIRAKE MANHOLE.
Vẻ ngoài mới lạ này không chỉ giúp người dân hiểu hơn về những điều đặc biệt của quê hương mình mà còn tạo sự hứng thú cho những du khách khi đặt chân đến các vùng đất mới.
Những chuyến săn nắp cống nghệ thuật đã trở nên đặc biệt hơn từ tháng 4 năm 2016, Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông vận tải và Du lịch Nhật Bản phát hành thẻ bài nắp cống (マンホールカード – Manhōru Kado) trên toàn quốc và liên tục làm mới qua mỗi năm.
Chiếc thẻ in hình nắp cống của mỗi địa phương kèm theo giải thích chi tiết về ý nghĩa họa tiết đã nhanh chóng thu hút những người yêu thích sưu tầm tại Nhật Bản.
Trào lưu chụp hình thẻ bài nắp cống cùng nhân vật chính của nó ngoài đời thực đã được nhiều người dân Nhật Bản và cả du khách quốc tế hào hứng tham gia.
Ngoài ra, bạn cũng có thể sưu tầm những con dấu in hình nắp cống nghệ thuật gọi là マンホールスタンプ (Manhōru Sutanpu) như cách tỉnh Okinawa cùng nhiều địa phương lựa chọn để quảng bá du lịch.
Các sản phẩm huy hiệu, những chiếc áo có in hình nắp cống nghệ thuật của địa phương cũng là một trong những món quà lưu niệm được nhiều du khách yêu mến lựa chọn.
Để những đại sứ du lịch đặc biệt này ngày càng được nhiều người biết đến, người ta cũng thường xuyên tổ chức những buổi triển lãm, các lễ hội dành riêng cho nắp cống nghệ thuật mang quy mô địa phương đến quy mô toàn quốc.
Những chiếc nắp cống đơn thuần tưởng chừng sẽ bị lãng quên dưới gót giày của con người lại được người Nhật trau chuốt, trở thành các tác phẩm nghệ thuật đường phố độc đáo.
Không chỉ dừng lại ở nâng cao nhận thức của người dân về hệ thống thoát nước, những chiếc nắp cống nghệ thuật địa phương còn là di sản văn hoá mà người Nhật muốn lưu giữ và truyền lại cho các thế hệ đời sau.
Kết hợp công nghệ với sáng tạo
Những chiếc nắp cống nghệ thuật tuy không bị giới hạn về mẫu mã thiết kế nhưng vẫn bắt buộc đảm bảo các quy định nghiêm ngặt về độ bền và độ an toàn của một chiếc nắp cống đơn thuần. Chính vì vậy, có thể nói đây là một sản phẩm kết hợp hoàn hảo giữa kỹ thuật và nghệ thuật của Nhật Bản.
Dưới đây là một vài điều đặc biệt trong hành trình ra đời của một chiếc nắp cống nghệ thuật tại Nhật Bản:
- Họa tiết do chính người dân địa phương lựa chọn
Vì họa tiết trang trí trên các nắp cống nghệ thuật phải gắn liền với đặc điểm của địa phương, nhiều tỉnh thành tại Nhật Bản thường tổ chức các cuộc thi thiết kế và các buổi bình chọn mẫu nắp cống để người dân địa phương được thỏa sức sáng tạo những sản phẩm của quê hương mình.
- Tráng màu họa tiết hoàn toàn thủ công
Sau quá trình nung chảy, tạo hình và dập khuôn họa tiết, từng chi tiết một sẽ được người thợ cẩn trọng và tỉ mỉ tráng màu thủ công.
Dù hệ thống sản xuất tự động tại Nhật Bản cực kì tiên tiến nhưng riêng đối với công đoạn tráng màu, tất cả các thao tác đều được làm thủ công bằng tay. Sau khi hoàn thành bước tráng màu, các nắp cống sẽ được đi phơi khô và sẵn sàng sử dụng
Với những điều đặc biệt trong quá trình sản xuất, có thể thấy được tinh thần tập thể, sự tỉ mỉ và cầu toàn của con người Nhật Bản luôn hiện hữu trong mọi sản phẩm được làm ra tại quốc gia này.
Được sinh ra tại một trong những quốc gia công nghệ hàng đầu thế giới nên những chiếc nắp cống nghệ thuật cũng đã được tích hợp những kỹ thuật hiện đại nhất để mang đến nhiều trải nghiệm thú vị cho người dân và du khách nước ngoài.
Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các địa điểm du lịch hoặc những món ăn đặc sản của thành phố Tokorozawa, tỉnh Saitama, cũng như một số thành phố khác bằng cách quét mã QR ngay trên mặt nắp cống.
Cũng tại thành phố Tokorozawa, trong tháng 8 vừa qua, những chiếc nắp cống phát sáng đầu tiên tại Nhật Bản đã được ra mắt. Được biết đây là thiết kế chào mừng khu phức hợp giải trí sắp được ra mắt tại thành phố trong thời gian đến.
(nguồn: Yahoo)
Với hiệu quả nội bật trong việc biến những chiếc nắp cống bình thường thành tác phẩm đường phố tại Nhật Bản, trào lưu “thay áo cho nắp cống” cũng đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều quốc gia trên thế giới.
Gần đây nhất là loạt nắp cống rực rỡ màu sắc vừa xuất hiện tại một tuyến đường tham quan ở thành phố Băng Cốc, Thái Lan.
Tại Việt Nam, phong trào thiết kế nắp cống cũng đã xuất hiện ở một số thành phố như Hà Nội, Hồ Chí Minh. Tuy không đi theo hướng gắn liền với hình ảnh du lịch địa phương như Nhật Bản nhưng hoạt động này đã phần nào thu hút sự chú ý của mọi người và làm đẹp hơn cho công trình công cộng này.
Cùng chờ đợi trào lưu sáng tạo nào sẽ được những bạn trẻ Việt yêu nghệ thuật thực hiện trong thời gian đến với chiếc nắp cống này nhé!
Tổng kết
Nhật Bản luôn khiến chúng ta đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Những thứ tưởng bình thường nhưng đã trở nên khác thường bởi sự tinh ý và sức sáng tạo không giới hạn của con người nơi đây. Đặc biệt, xu hướng kết hợp giữa khoa học kỹ thuật cùng nghệ thuật sáng tạo của người Nhật luôn sống động trong mọi sản phẩm tại quốc gia này.
Nếu có dịp đến với Nhật Bản, bạn đừng quên dừng lại vài giây để ngắm nhìn những tác phẩm nghệ thuật dưới gót chân mình nhé!
Hoặc bạn cũng có thể như tôi, lên kế hoạch cho một chuyến đi săn nắp cống tại Nhật Bản, nhất định chuyến du lịch của bạn sẽ trở nên thú vị và độc đáo hơn rất nhiều đấy!