Di sản thế giới tại Nhật Bản – Các di sản Ki-tô giáo ẩn dật ở Nagasaki và vùng Amakusa

10/01/2020

Từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, Nhật Bản cấm Ki-tô giáo. Đương thời, Ki tô giáo phổ biến rộng rãi trong dân chúng với tốc độ ngoài sức tưởng tượng. Các nước châu Âu thời đó thường âm mưu cử các nhà truyền đạo Ki-tô sang nước khác rồi sau khi tôn giáo mới trở nên phổ biến thì tìm cách biến thành thuộc địa của mình. Giới cầm quyền Nhật Bản lúc bấy giờ lo ngại điều đó nên đã ra lệnh cấm đạo Ki-tô.

Song những người Nhật đã cải sang đạo Ki-tô không thể dễ dàng từ bỏ đạo của mình được. Kết cuộc đã dẫn đến các cuộc bách hại dữ dội tín đồ Ki-tô giáo Nhật Bản.

“Amakusa Shiro" – Vị thủ lĩnh bị đàn áp của tín đồ Thiên chúa giáo

Đặc biệt tại vùng Kyushu đã nổ ra đàn áp dữ dội, toàn bộ nhà truyền giáo ngoại quốc bị trục xuất, chỉ còn lại các tín hữu người Nhật. Họ đã xây dựng một tiểu văn hoá độc đáo vừa khéo léo lẩn tránh khỏi xã hội thông thường vừa duy trì và thực hành đức tin của mình bằng những cách thức như lập bàn thờ Chúa trong hang động hay tạc tượng Đức mẹ Maria trông giống như tượng Phật, v.v…

Họ được gọi là những “Ki-tô hữu ẩn dật" (隠れキリシタン), và những di tích có liên quan đến nhóm tín hữu này ngày nay đều được công nhận là di sản thế giới.

Lý do được chọn là di sản thế giới

Quần thể di sản này là bằng chứng cho sự tồn tại của nền văn hoá độc đáo của các Ki-tô hữu ẩn dật.

Sự nỗ lực ghê gớm của họ lúc bấy giờ khiến cho không chỉ các quốc gia có lượng giáo dân đông hơn Nhật Bản mà cả những nước theo tôn giáo khác cũng phải đánh giá cao.

Quần thể di sản

Các di sản Ki-tô giáo ẩn dật nằm rải rác khắp các tỉnh Nagasaki và Kumamoto trên đảo Kyushu.

1. Nhà thờ chúa Ōura (大浦天主堂)

Được xây dựng vào năm 1865 tại thành phố Nagasaki, đây là công trình kiến trúc Ki-tô giáo cổ nhất Nhật Bản còn lại đến ngày nay, cũng được xem là bảo vật quốc gia.

Nơi đây từng có cha xứ người Pháp nên bấy giờ dân địa phương thường gọi là “chùa Pháp", ngày nào cũng có khách viếng thăm.

Đương thời các nước đều biết vùng này xưa kia đã có những vụ bách hại tín hữu Ki-tô, song vị cha xứ người Pháp đã tin rằng vẫn còn có người theo đạo. Và rồi một tháng sau khi nhà thờ khánh thành, người ta bắt gặp những người làm dấu cầu nguyện lẫn trong khách tham quan. Qua đó mới phát hiện ra sự tồn tại của các tín hữu Ki-tô giáo ẩn dật một lòng giữ đạo qua hàng trăm năm.

Giáo hoàng Rô-ma bấy giờ khi biết sự việc đã rất thán phục, gọi đó là “phép lạ ở phương Đông" và lấy làm ngày kỷ niệm của Giáo hội Công giáo.

Hiện nay nơi đây vừa là địa điểm tín ngưỡng Ki-tô giáo đồng thời là một điểm tham quan du lịch, có cả viện bảo tàng.

Địa chỉ	5-3 Minami Yamate-machi, thành phố Nagasaki, tỉnh Nagasaki
Giờ mở cửa	8:00～18:00
Vé vào cổng	Người lớn: 1.000 yên Học sinh THCS/THPT: 400 yên Học sinh Tiểu học: 300 yên
Liên kết	https://nagasaki-oura-church.jp/
Cách đi	Từ ga Nagasaki (長崎駅) tuyến chính JR Nagasaki (JR長崎本線) đi xe buýt xuống trạm “Ōura Tenshudō" (大浦天主堂, nghĩa là “nhà thờ chúa Ōura")

2. Khu định cư Shitsu ở Sotome (外海の出津集落)

Cảnh quan khu định cư do các tín hữu Ki-tô ẩn dật khai thác đến nay vẫn được giữ lại. Đây là một trong số các địa điểm hiếm hoi tại Nhật có kiến trúc tường đá hộc. Tại đây có hai địa điểm tham quan đồng thời là tài sản văn hoá trọng yếu quốc gia là Nhà thờ Shitsu (出津教会堂) và Nhà cứu trợ Shitsu Cũ (旧出津救助院).

Hiện nay tại đây vẫn có cư dân sinh sống và nhà thờ là địa điểm tôn giáo. Muốn tham quan nhà thờ Shitsu, bạn cần phải liên lạc trước. Còn nhà cứu trợ bây giờ là viện bảo tàng nên có thể tham quan tự do.

Sau đây là thông tin của Nhà cứu trợ Shitsu Cũ.

Địa chỉ	2696-1 Nishitsu-machi, thành phố Nagasaki, tỉnh Nagasaki
Giờ mở cửa	9:00～17:00 Chủ Nhật hằng tuần và 15/8, 7/11, 25/12 từ 11:00
Nghỉ định kỳ	Thứ Hai (nghỉ bù hôm sau nếu trùng dịp lễ) 29/12～3/1
Vé vào cổng	Người lớn: 400 yên Học sinh THCS/THPT: 250 yên Học sinh Tiểu học trở xuống: 200 yên
Liên kết	https://shitsu-kyujoin.com/
Cách đi	Từ ga Nagasaki tuyến chính JR Nagasaki đi xe buýt xuống trạm “Shitsu Bunkamura" (出津文化村, nghĩa là “làng văn hoá Shitsu").

3. Khu định cư Ōno ở Sotome (外海の大野集落)

Đây cũng là một địa điểm bảo tồn kiến trúc tường đá hộc do các tín hữu Ki-tô ẩn dật xây dựng.

Nhà thờ Ōno (大野教会堂) có vẻ bề ngoài như một ngôi nhà ở bình thường, bên trong không mở cửa công khai. Nếu liên lạc trước bạn có thể tham quan khu vực vườn bên ngoài.

Địa chỉ	2619 Shimo-ōno-machi, thành phố Nagasaki, tỉnh Nagasaki
Giờ mở cửa	9:30～17:30
Cách đi	Từ ga Nagasaki tuyến chính JR Nagasaki đi xe buýt đến “Sakura no Sato TAAMINARU" (桜の里ターミナル, nghĩa là “bến Sakura no Sato"), chuyển xe rồi xuống ở Ōno (大野), đi bộ khoảng 30 phút.

4. Di tích thành Hara (原城跡)

Đây là di tích toà thành nơi diễn ra trận chiến trong cuộc Nổi loạn Shimabara. Tuy không còn công trình kiến trúc gì nhưng vẫn còn các đặc điểm địa hình cũng như bia mộ, tượng của các Ki-tô hữu đã tử trận.

Địa chỉ	Minamiarima-chō, thành phố Minamishimabara, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Từ ga Shimabarakō (島原港駅) tuyến đường sắt Shimabara (島原鉄道) đi xe buýt xuống trạm Harajō-mae (原城前, nghĩa là “trước thành Hara")

5. Khu định cư trên đảo Kuroshima (黒島の集落)

Đây là khu định cư do những người Ki-tô hữu trốn tránh các cuộc đàn áp chuyển ra đảo Kuroshima cách đất liền 10km xây dựng.

Do phát hiện có tín đồ ở Nhà thờ chúa Ōura, tại đây người ta cũng cho xây dựng Nhà thờ chúa Kuroshima (黒島天主堂), về sau cũng được công nhận là tài sản văn hoá trọng yếu quốc gia.

Trên đảo bây giờ vẫn còn khá đông giáo dân, đến dịp Giáng sinh mọi người khắp trên đảo đều tụ tập về nhà thờ đông đến nỗi không đủ chỗ phải đứng bên ngoài dự lễ.

Nhà thờ hiện đang được trùng tu bảo tồn, dự kiến đến tháng 3/2021 hoàn thành. Tuy bạn không cần liên hệ trước khi đến nhưng vì lý do an toàn bạn chỉ được tham quan bên ngoài mà thôi.

Địa chỉ	3333 Kuroshima-chō, thành phố Sasebo, tỉnh Nagasaki
Giờ mở cửa	9:00～12:00 13:00～16:00
Cách đi	Xuống ga Ai no ura (相浦駅) tuyến đường sắt Matsuura Nishi-kyūshū (松浦鉄道 西九州線), lên phà ở cầu tàu Ai no ura (相浦桟橋) đi khoảng 30 phút

6. Núi Yasumandake (安満岳)

Đây là ngọn núi cao 530m tạo thành từ đá núi lửa, từ thời cổ đại đã là địa điểm thực hành tín ngưỡng thờ núi. Đỉnh núi bằng phẳng, xưa kia có chùa Phật giáo đối lập với các nhà truyền đạo Ki-tô ở xung quanh.

Dù vậy những người Ki-tô giáo ẩn dật đã sử dụng các bia, tháp trên đỉnh núi làm đối tượng tín ngưỡng.

Ngôi chùa hiện tại đã bỏ hoang, chỉ còn lại vườn, tháp.

Ngọn núi này cũng là một phần trong quần thể di sản nhưng đường đi tương đối khó và cần cẩn thận khi leo lên đỉnh.

Địa chỉ	Shūshi-chō, thành phố Hirado, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Từ ga Tabira Hiradoguchi (たびら平戸口駅) tuyến đường sắt Matsuura Nishi-kyūshū đi bộ khoảng 10 phút gặp cầu tàu Hirado (平戸桟橋), đi xe buýt xuống trạm “Yama no Iriguchi" (山野入口, nghĩa là “lối vào núi"). Đi bộ khoảng 10 phút đến đường lên đỉnh. Lên đến đỉnh khoảng 1 tiếng rưỡi.

7. Khu định cư Kasuga (春日集落)

Khu định cư này là một thôn làng do các Ki-tô hữu ẩn dật khai khẩn trong thung lũng giữa các sườn núi Yasumandake. Do đàn áp tôn giáo, các nhà truyền đạo đã bị trục xuất và nhà thờ cũng mất. Song các tín hữu vẫn kín đáo bảo vệ tôn giáo của mình.

Nhìn thoáng qua thì đây chỉ là một thôn làng làm nông thông thường, tuy nhiên các tín hữu từng mang theo bên mình tượng Đức mẹ Maria làm tương tự kiểu tượng Phật và giấu tràng hạt mân côi trên bàn thờ Thần đạo.

Tuy nhiên, vì một thời gian dài không có cha đạo, cộng đồng tín hữu ẩn dật nơi đây ngày càng xa rời giáo lý ban đầu rồi dung hoà với tín ngưỡng sùng bái tự nhiên trở thành một tín ngưỡng rất riêng. Sau khi Ki-tô giáo được cho phép trở lại, họ vẫn tiếp tục duy trì tín ngưỡng đặc thù của mình, không cho xây nhà thờ.

Cảnh ruộng bậc thang tanada đặc trưng nơi đây đã được công nhận là cảnh quan văn hoá quan trọng và gạo thu hoạch tại đây năm 2017 đã được dâng lên Giáo hoàng Rô-ma.

Địa chỉ	(Quầy hướng dẫn) 166 Kasuga-chō, thành phố Hirado, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Từ ga Tabira Hiradoguchi tuyến đường sắt Nishi-kyūshū đi bộ khoảng 10 phút đến cầu tàu Hirado, đi xe buýt đến Himosashi (紐差), chuyển xe rồi xuống trạm Kokasuga (小春日)

8. Đảo Nakaeno (中江ノ島)

Đây là một hòn đảo nhỏ không người kích thước khoảng 400m chiều dài, 50m chiều ngang. Vốn là địa điểm hành hình những Ki-tô hữu không chịu bỏ đạo trong cuộc đàn áp, hòn đảo đã trở thành đất thánh của cộng đồng tín hữu.

Hiện nay thuộc diện cấm xâm nhập, nhưng vì ở gần bờ nên có thể quan sát từ bờ biển hoặc cũng có cả tour tàu thuỷ du ngoạn xung quanh nữa.

Địa chỉ

Shūshi-chō, thành phố Hirado, tỉnh Nagasaki

9. Di tích khu định cư trên đảo Nozaki (野崎島の集落跡)

Đây là hòn đảo các tín hữu Ki-tô giáo bị bách hại đã chạy trốn đến. Từ năm 2001 đã trở thành đảo không người, nhưng vẫn có ít người cư ngụ làm nhiệm vụ quản lý. Bạn có thể lên đảo với nếu liên lạc trước. Có cả cơ sở lưu trú đơn giản nữa.

Địa chỉ	Nokubi, Nozaki-gō, Ojika-chō, Kitamatsuura-gun, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Đi phà đến đảo Ojika (小値賀島) rồi tiếp tục đi phà đến đảo Nozaki (野崎島). Từ bến cảng đi bộ 20 phút.

10. Khu định cư trên đảo Kashiraga (頭ヶ島の集落)

Vốn là một hòn đảo không người nơi các tín hữu Ki-tô giáo chạy trốn cuộc bách hại tìm đến.

Hiện nay vì lý do bảo tồn cảnh quan, xe cộ vào khu định cư bị hạn chế, chỉ có xe buýt trung chuyển chuyên dụng mới được ra vào.

Địa chỉ	638 Kashiragashima, Tomosumi-gō, Shinkamigotō-chō, Minamimatsuura-gun, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Đi phà đến cảng Arikawa (有川港) trên đảo Nakadōri (中通島) rồi đi buýt đến sân bay Kamigotō (上五島空港), chuyển sang xe buýt trung chuyển chuyên dụng.
Ghi chú	Sân bay Kamigotō hiện nay không thực hiện các chuyến bay định kỳ mà đã trở thành trung tâm thông tin du lịch.

11. Khu định cư trên đảo Hisaka (久賀島の集落)

Đảo Hisaka thuộc quần đảo Gotō. Nhóm tín hữu Ki-tô ẩn dật ở quần đảo Gotō ban đầu sinh sống ở khu vực sân bay Nagasaki ngày nay. Lúc bấy giờ lãnh chúa quản hạt đã phát hiện ra nên định truy đuổi, song trùng hợp là vị lãnh chúa cai quản quần đảo Gotō đang cần nhân lực để khai khẩn đất đai nên họ đã dời đến đảo.

Những người di cư ban đầu bắt tay với các tín đồ Phật giáo trên đảo để khai khẩn. Họ mang bùa bình an của Phật để che giấu tôn giáo của mình.

Thế rồi khi các Ki-tô hữu đến nhà thờ chúa Ōura, tại đây cha xứ yêu cầu họ bỏ bùa nên họ đã đốt bùa và thú nhận với lãnh chúa mình là tín đồ Ki-tô giáo. Việc này đã dẫn đến cuộc đàn áp quy mô lớn trên quần đảo Gotō gọi là “Gotō kuzure” (Gotō sụp đổ).

Trên đảo Hisaka có một phòng giam chỉ rộng khoảng 20㎡. Tại đây từng có 200 con người bị giam cầm trong suốt 8 tháng trời, khiến cho 42 người bao gồm trẻ em hi sinh.

Sau đó đại sứ Anh quốc tại Nhật đã yêu cầu chính phủ Nhật nên cuộc đàn áp ngưng lại, các tín hữu Ki-tô giáo được phóng thích, chính thức chịu phép rửa tội và một căn nhà thờ được cho xây. Bạn cần liên lạc trước nếu muốn tham quan nhà thờ.

Địa chỉ	993-11 Warabi-chō, thành phố Goshima, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Đi phà hoặc máy bay đến đảo Fukue (福江島) rồi đi phà đến đảo Hisaka (久賀島). Di chuyển trên đảo bằng taxi.

12. Khu định cư Egami (江上集落)

Đảo Naru cũng thuộc quần đảo Gotō. Năm 1797 có 4 gia đình Ki-tô hữu ẩn dật chuyển đến sinh sống. Hầu như toàn bộ đất đai trên đảo do những người bản địa theo đạo Phật nắm giữ nên những người đến sau phải bắt đầu khai khẩn phần đất hoang ít ỏi nơi cửa vịnh.

Nhóm tín hữu nơi đây vậy là tránh được sự kiện Gotō sụp đổ song sau khi Ki-tô giáo được cho phép trở lại, họ vẫn tiếp tục lén lút thêm một thời gian. Năm 1881, có nhà truyền giáo chủ động tìm đến họ nên cuối cùng họ cũng được chịu phép rửa tội và một ngôi nhà thờ được xây nên.

Cần liên lạc trước nếu muốn tham quan nhà thờ.

Địa chỉ	1131-2 Ōkushi, Naru-machi, thành phố Gotō, tỉnh Nagasaki
Cách đi	Đi phà hoặc máy bay đến đảo Fukue rồi đi phà đến đảo Naru (奈留島). Lên xe buýt ở bến cảng rồi xuống trạm Egami (江上)

13. Khu định cư Sakitsu (崎津集落)

Vào thế kỷ XVI khi đạo Ki-tô truyền đến Nhật Bản, vị lãnh chúa vùng này đã chịu phép rửa tội nên nơi đây ban đầu có rất đông tín đồ. Sau khi các nhà truyền đạo bị trục xuất, chính lãnh chúa đã che chở cho họ.

Sang thế kỷ XVII bị cấm đạo, họ trở thành các Ki-tô hữu ẩn dật. Song vào năm 1805, xảy ra sự việc khiến toàn bộ Ki-tô hữu ẩn dật trong khu vực bao gồm cả Sakitsu bị công khai thân phận. Trong một vạn người dân khoảng phân nửa đã bị bắt.

Tuy nhiên, khi bản báo cáo sự việc đưa lên đến Mạc phủ Edo, Mạc phủ đã lo ngại nếu hành hình toàn bộ thì việc giao thương sản xuất trong khu vực sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người được cử xuống tra xét thấy các tín hữu hoặc đã cải trang, trà trộn vào giới Phật tử hoặc tuyên bố đã bỏ đạo, kết luận rằng họ vô tội nên cuối cùng không phải từ bỏ tôn giáo của mình.

Sau khi lệnh cấm đạo Ki-tô được gỡ bỏ, mọi người được chính thức làm lễ rửa tội và xây nhà thờ.

Cần liên lạc trước nếu muốn tham quan nhà thờ.

Địa chỉ	53 Sakitsu, Kawaura-machi, thành phố Amakusa, tỉnh Kumamoto
Cách đi	Từ ga Kumamoto (熊本駅) tuyến chính JR Kagoshima (JR鹿児島本線)/JR Hōhi (JR豊肥本線) hoặc sân bay Amakusa (天草空港) đi xe buýt đến Trung tâm xe buýt Hondo (本渡バスセンター) rồi chuyển xe, đến Itchōda Chūō (一町田中央) thì chuyển xe đi tiếp, rồi xuống ở trạm “Kyōkai Iriguchi" (教会入口, nghĩa là “cổng nhà thờ").

Tôn trọng phép tắc khi tham quan

Quần thể di sản Ki-tô giáo ẩn dật phần lớn là những nơi hiện nay vẫn có cư dân sinh sống. Lưu ý rằng các nhà thờ vốn không phải là điểm tham quan mà là nơi tôn nghiêm, nên các bạn nhớ phải tham quan một cách yên lặng nhé!

Địa chỉ liên lạc khi cần xin phép tham quan và thời gian tham quan, v.v… được tổng hợp trên trang Trung tâm thông tin các nhà thờ ở Nagasaki. Bạn cũng có thể liên lạc qua mạng, nhớ tận dụng nhé!

Trung tâm thông tin các nhà thờ ở Nagasaki: http://kyoukaigun.jp