Văn hoá Nomikai và sự thay đổi sau đại dịch COVID-19
Các doanh nghiệp Nhật Bản thường tổ chức tiệc nomikai (飲み会) vào các dịp lớn nhỏ như mừng năm mới, đón thành viên mới hay xong dự án. Đây là một nét văn hoá rất Nhật, tạo cơ hội cho nhân viên làm quen với những đồng nghiệp mà họ ít có cơ hội tiếp xúc trong công việc hằng ngày.
Trong bài này, WAppuri xin chia sẻ với bạn những điều cần lưu ý khi tham gia nomikai và những thay đổi về hình thức nomikai sau đại dịch COVID-19.
Văn hoá Nomikai
Vì sao lại tổ chức Nomikai?
Lý do khiến nomikai phổ biến ở Nhật là để thúc đẩy giao tiếp, trao đổi với nhau những suy nghĩ thật trong lòng. Khi uống rượu giải toả căng thẳng, chúng ta dễ dàng nói ra những điều khó mở miệng. Nominication (飲みニケーション) thẳng thắn góp phần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa hai bên, làm tiền đề cho sự hợp tác về sau trong công việc.
Ngày nay Nomikai có còn thật sự cần thiết?
Từ lâu nomikai đã được coi là một phần của công việc và cũng có không ít công ty đưa việc tham gia tiệc chung thành nhiệm vụ bắt buộc. Nhưng dù có phải bắt buộc hay không, nếu bạn cứ từ chối không tham gia thì đồng nghiệp sẽ cho rằng bạn không thân thiện, không hoà đồng với tập thể, dần dần bạn sẽ bị cô lập ở nơi làm việc. Chỉ riêng điều này thôi cũng đủ để thấy nomikai đã ăn sâu vào văn hoá công sở ở Nhật Bản đến thế nào.
Tuy nhiên cùng với sự thay đổi trong cách suy nghĩ của những người trẻ hiện đại, nomikai cũng đang dần chuyển mình. Dạo gần đây, một số công ty bắt đầu duy trì tổ chức nomikai ở mức tối thiểu, thậm chí tiến tới loại bỏ hẳn. Nếu bạn giao tiếp hiệu quả với đồng nghiệp trong giờ làm việc và xử lý công việc trơn tru thì cho dù không tham gia nomikai cũng không ảnh hưởng đến lộ trình thăng tiến.
Những quy tắc ứng xử để nominication thật mượt mà
Đi đúng giờ
Khi có hẹn nomikai, hãy cố gắng đến trước giờ hẹn 5 – 10 phút. Luôn phải đúng giờ là quy tắc bất thành văn khi làm việc với người Nhật. Lỡ như không thể đến kịp, bạn cần thông báo cho người tổ chức nomikai (người quản lý) ngay khi biết mình không thể tham gia đúng giờ.
Ngồi đúng vị trí
Vị trí ngồi trong các buổi nomikai sẽ được sắp xếp dựa theo chức vụ của bạn, gọi là sekiji (席次). Người có chức vụ cao sẽ ngồi ở những hàng ghế trong, những nhân viên bình thường và nhân viên mới sẽ ngồi gần cửa ra vào.
Thứ tự chỗ ngồi không chỉ quan trọng trong nomikai mà còn là quy tắc ứng xử xã giao trong kinh doanh của người Nhật.
Quy tắc khi uống rượu
Khi tham gia nomikai, quy tắc bất thành văn là phải để cấp trên nâng ly trước và tránh việc nâng ly của mình cao hơn ly của đối phương. Sau khi cụng ly nhớ phải đưa lên nhấp môi, nếu không sẽ bị cho là không lịch sự.
Về cơ bản, các buổi nomikai sẽ sử dụng đồ uống là bia cho ly đầu tiên. Tuy nhiên bây giờ bạn có thể chọn đa dạng thức uống hơn như rượu hoặc đồ uống không cồn. Nếu muốn biết mình có thể thay bia bằng đồ uống khác hay không, hãy xác nhận lại với người tổ chức hay cấp trên trước khi vào bàn nhé.
Xử lý như một phần công việc
Nominication cũng có thể coi là một kỹ năng trong công việc của bạn. Khi tham gia nomikai với đồng nghiệp, bạn không nên uống quá nhiều đồ có cồn hay hành xử thiếu tinh tế. Biết giới hạn của mình để làm chủ bản thân là một kĩ năng quan trọng trên bàn nhậu. Bạn nên cân bằng cả hai phía để vừa tận hưởng được bữa ăn vừa có thời gian kết nối với đồng nghiệp, cấp trên cũng như đối tác kinh doanh.
Quan sát để nắm bắt tình hình
Để thắt chặt quan hệ thì việc quan tâm đến những người xung quanh là điều không thể thiếu. Ví dụ nếu ly của ai đó đã cạn thì bạn nên mở lời hỏi xem họ có muốn uống thêm gì không. Ngoài ra, nếu bạn gọi đồ uống dạng chai thì có thể đề nghị tiếp rượu (お酌 oshaku) với đối phương. Thường thì nhân viên sẽ tiếp rượu cho sếp và những đồng nghiệp có thời gian làm việc lâu hơn.
Ngoài ra cũng cần lưu ý rằng sẽ có những người không thích nhận mời rượu. Việc tiếp rượu mang tính nài ép có thể bị coi là hành vi quấy rối, cho nên cũng có những công ty khuyến khích việc tự mình rót cho mình (手酌 tejaku).
Chào xã giao sau tiệc
Sau buổi nomikai với đồng nghiệp hay đối tác, việc gửi lời cảm ơn đến họ cũng là một trong những nguyên tắc không thể thiếu của nominication . Nếu đối phương thanh toán cho bữa ăn thì bạn nên cảm ơn ngay lúc đó. Hơn thế nữa, nếu bạn gửi lời cảm ơn trực tiếp hay qua email vào ngày hôm sau thì họ sẽ càng có ấn tượng tốt với bạn hơn.
Văn hoá Nomikai ra sao sau đại dịch?
Đại dịch COVID-19 đã cuốn nomikai khỏi văn hoá kinh doanh của Nhật Bản để chuyển giao sang hình thức họp online và làm việc từ xa. Thời điểm vàng cho các buổi nomikai chính là khi chuyển giao từ năm cũ sang năm mới, các công ty, doanh nghiệp tổ chức những buổi tiệc chia tay và chào đón. Vậy thực tế những buổi gặp mặt này đã thay đổi như thế nào?
Chủ trương giãn cách xã hội đã khiến hầu hết những cuộc vui với đồ uống có cồn bị hủy bỏ, và có không ít những ý kiến tán đồng sự biến mất của văn hóa nomikai với những lý do như không còn phải tham gia những cuộc vui xã giao hình thức, cả tinh thần và tài chính đều được bảo toàn, có thêm thời gian cho bản thân, v.v.. Tại sao mọi người lại cảm thấy nặng nề vì những buổi nomikai như vậy?
Thật ra không phải những dịp gặp mặt đồng nghiệp nào cũng là gánh nặng, thế nhưng dịchCOVID-19 đã khiến những mọi người nhìn thấy rõ ràng hơn những bất cập vốn có từ trước. Không ít những nhân viên văn phòng ở các thành phố lớn thấy rằng họ vẫn giữ liên lạc thường xuyên với bạn bè thân thiết khi làm việc từ xa. Một số còn cho biết khi telework có thể dễ dàng tham gia những buổi gặp mặt họ muốn hay trao đổi với đúng đối tượng cần giao tiếp.
Có những buổi hội họp có thể thay thế bằng hình thức online, song cũng có những dịp không như vậy. Nếu mục đích và thông tin truyền đạt đã rõ ràng thì họp online là lựa chọn phù hợp. Còn đối với những trao đổi mang tính ngụ ý, như các vấn đề liên quan đến bồi dưỡng ý thức tập thể, trong văn hóa tổ chức của Nhật Bản, thì họp online rất khó để nắm bắt.
Hiện nay, một số công ty đang dần khôi phục lại những buổi liên hoan trực tiếp, song song đó vẫn duy trì hình thức trực tuyến để những nhân viên ở các chi nhánh xa cũng có thể cùng tham gia nomikai chung của công ty. Quả thật, hội họp online đã tạo điều kiện cho những nhân viên đang chăm con nhỏ hay người thân có cơ hội tham gia nomikai cũng như các buổi huấn luyện cùng đồng nghiệp.
Suy cho cùng, dù trực tuyến hay trực tiếp, việc giao lưu với đồng nghiệp và đối tác vẫn là một phần không thể thiếu trong văn hoá kinh doanh. Mỗi doanh nghiệp, mỗi khách hàng lại có quy tắc khi tham gia nomikai riêng, bạn hãy lưu ý để dễ dàng hòa nhập nhé!