Triết lý “sống hết mình cho hiện tại” của người Nhật vào đề thi Ngữ văn THPT Quốc gia 2020
Trong kho tàng văn học thế giới có vô vàn những cuốn sách nổi tiếng lấy đề tài triết lý sống và nhân sinh quan để truyền tải thông điệp sống đẹp, nhắc nhở con người về những giá trị cốt lõi lớn lao của sự sống mà tạo hoá đã ban tặng cho chúng ta.
Không cần ngôn ngữ, mọi sự sống nhỏ nhoi trong tự nhiên đều dạy cho loài người chúng ta biết tầm quan trọng của việc sống hết mình ở thời khắc này.
(ただいま、このときを必死懸命に生きる)
Đoạn văn được trích từ cuốn sách Cách sống: từ bình thường trở nên phi thường của tác giả người Nhật Inamori Kazuo được đưa vào đề thi môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 vừa qua đã thu hút rất nhiều sự quan tâm của dư luận Việt Nam.
Thông điệp không quá mới mẻ và xa lạ. Thế nhưng chúng ta, những người đã và đang sống trong một thời đại đầy rẫy những lo âu thường nhật và biến động theo dòng chảy của thời gian đã vô tình đánh mất đi lý tưởng sống ban đầu và giá trị cao đẹp của sự sống này. Bạn hãy thử dừng lại và suy ngẫm về thông điệp sâu sắc của câu nói trên nhé!
Tác phẩm Cách sống: từ bình thường trở nên phi thường
Đôi nét về doanh nhân Inamori Kazuo
Inamori Kazuo sinh năm 1923 – người được mệnh danh là vị thần kinh doanh của xứ sở mặt trời mọc từ lâu đã không còn là cái tên xa lạ đối với độc giả Việt Nam. Sinh ra trong một gia đình nghèo tại vùng quê Kagoshima, theo học tại trường Đại học Kagoshima ở địa phương, Khoa Kỹ thuật Công nghiệp. Cuộc đời ông đã trải qua rất nhiều những biến cố, khó khăn và bệnh tật trên con đường học vấn và lập nghiệp sau khi ra trường do ảnh hưởng của kinh tế Nhật Bản sau Thế chiến 2. Trải qua những chuỗi ngày gian nan, thất vọng và bấp bênh trước thời đại song ông không bỏ cuộc trước những khó khăn, mà miệt mài nghiên cứu và phát triển ra một loại vật liệu gốm sứ công nghệ cao mới tại Nhật được sử dụng rộng rãi trong ống chân không của ti vi thời ấy.
Năm 1959 ông thành lập công ty Kyocera, kế đến năm 1984 ông thành lập công ty DDI (ngày nay là KDDI). Kyocera ngày nay được xem là hãng điện tử khổng lồ của Nhật Bản, còn DDI ngày nay trở thành KDDI là hàng viễn thông lớn thứ hai Nhật Bản. Ngoài ra, ông còn đóng góp rất nhiều cho các hoạt động từ thiện và xã hội. Năm 1984, ông dùng tài sản cá nhân sáng lập ra Quỹ Inamori và hằng năm đều tổ chức trao giải cho các nhà nghiên cứu có đóng góp tiêu biểu trong lĩnh vực khoa học cơ bản, công nghệ cao, nghệ thuật và triết học. Từ những cống hiến đó, ông được các trường đại học danh tiếng ở Nhật Bản, Hoa Kỳ, Anh trao bằng tiến sĩ danh dự.
Cách sống: từ bình thường trở nên phi thường
Inamori Kazuo đã để lại cho thế hệ sau rất nhiều bài học tư tưởng, triết lý kinh doanh chiến lược và đạo làm người không chỉ trong kinh doanh mà còn trong đời sống thông qua rất nhiều cuốn sách.
“Cách sống: từ bình thường trở nên phi thường" là cuốn sách kể về chặng đường nỗ lực không ngừng mỗi ngày để mài giũa bản thân một cách đủ đầy và trung thực nhất mà ông đã trải qua. Thông qua đó, ông tha thiết truyền tải thông điệp đến hàng triệu người là phải luôn giữ lẽ sống của mình và không được quên đi đạo đức chân phương trong suốt chặng đường đời. Mở đầu bằng câu hỏi ngay trên tựa đề: Lẽ sống con người là gì?, xuyên suốt cuốn sách ông luôn đề cao tầm quan trọng của nhân sinh quan trong đời sống và hướng con người đến chân – thiện – mỹ trong mọi hoàn cảnh cuộc sống.
Cuốn sách gồm 5 phần chính:
- Chương 1. Biến suy nghĩ thành hiện thực
- Chương 2. Suy nghĩ từ nguyên lý và nguyên tắc
- Chương 3. Mài giũa nhân cách và nâng cao tâm hồn
- Chương 4. Sống với lòng vị tha
- Chương 5. Hòa hợp với dòng chảy vũ trụ
Cách sống là một cuốn sách vàng rất cần thiết cho tất cả những ai đang khó khăn và bế tắc trong cuộc sống, mà đặc biệt là các bạn trẻ sắp sửa bước vào đời. Hiện nay sách đã được dịch sang tiếng Việt, bạn có thể tìm mua ở Việt Nam qua các trang web như Tiki, Shopee, Lazada Việt Nam, v.v..
Triết lý sống hết mình cho hiện tại của người Nhật từ xưa đến nay
Nằm trên khu vực vành đai núi lửa Thái Bình Dương, Nhật Bản là một quốc gia phải luôn hứng chịu sự ảnh hưởng tàn khốc của thiên tai. Hơn nữa đất nước này rất nghèo nàn về tài nguyên. Vậy điều gì đã biến nước Nhật trở thành một cường quốc lớn về kinh tế và quân sự trên Thế Giới như ngày nay?
Con người chính là yếu tố quan trọng nhất trong công cuộc thay đổi và phát triển của một quốc gia. Chính từ những hoàn cảnh khó khăn ấy, người dân Nhật Bản từ xưa đã xây dựng cho mình những triết lý sống bao quát từ chuẩn mực đạo đức xã hội đến phạm trù nghệ thuật và lấy đó làm giá trị chân phương để nỗ lực vươn lên, sẵn sàng đối mặt với khó khăn. Dưới đây là một vài triết lý sống nổi tiếng của người Nhật, lan toả và truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới.
Ichigo Ichie – nhất kì nhất hội
Xuất phát từ Thiền Phật giáo Nhật Bản, cụm từ này có nghĩa sự thoáng qua, chóng tàn, ngắn ngủi. Tương tự như triết lý sống hết mình cho hiện tại trong cuốn sách Cách sống, Ichigo Ichie là triết lý nhắc nhở chúng ta phải luôn trân quý và nắm bắt mỗi phút giây, mỗi cuộc gặp gỡ trong cuộc sống bởi đó là những khoảnh khắc duy nhất không thể thay thế được và nếu bỏ lỡ thì sẽ không bao giờ lặp lại được.
Wabi Sabi – vẻ đẹp vô thường
Wabi Sabi là một triết lý nói về vẻ đẹp của những điều không hoàn hảo, vô thường và dở dang. Đây cũng là một lối sống có nguồn gốc từ Phật giáo của đất nước mặt trời mọc. Wabi nói về cái đẹp toát ra từ sự đơn độc trong không gian tĩnh lặng, một nét đẹp mang màu mộc mạc và giản đơn. Kết hợp cùng với Sabi, được hiểu như là vẻ đẹp thuần khiết, vô thường được khắc tạc theo thời gian dưới bàn tay con người. Có thể nói Wabi Sabi chính là nền tảng cho tư tưởng nghệ thuật, thẩm mỹ trong đời sống hằng ngày và yếu tố cốt lõi hình thành sự nhã nhặn trong tính cách của người Nhật.
Triết lý hướng con người đến việc thừa nhận thực tại và trân quý vẻ đẹp của những điều không hoàn hảo. Rũ bỏ sự cầu kỳ và phức tạp của vật chất, Wabi Sabi ngày nay đã trở thành phong cách đặc trưng, quan niệm về thẩm mỹ học trong lĩnh vực kiến trúc & thiết kế trên toàn thế giới.
Triết lý vô thường ẩn chứa trong cánh hoa anh đào
Không phải ngẫu nhiên mà người ta gọi Nhật Bản là xứ sở hoa anh đào. Hoa anh đào hay còn gọi là sakura trong tiếng Nhật là một loài hoa năm cánh yếu ớt, không mùi hương, dễ dàng tìm thấy ở các nước châu Á khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ, v.v. nhưng lại trở thành một biểu tượng đẹp đẽ khi nhắc đến đất nước Nhật Bản. Bởi lẽ, ấn chứa trong những cách hoa mỏng manh ấy không chỉ là nét đẹp truyền thống văn hoá của một đất nước, mà còn là triết lý nhân sinh và vô thường về cuộc đời con người.
Nở rộ và chóng tàn chỉ trong khoảng hai tuần. Khoảnh khắc huy hoàng rồi chợt tắt của hoa anh đào chính là phép ẩn dụ tiêu biểu nhất về cái chết và sự vô thường trong cuộc đời mỗi con người. Thấu hiểu được bản chất của nhân sinh, chấp nhận ý niệm về cái chết chính là để trân trọng cuộc sống này hơn, sống trọn vẹn trong từng phút giây, đó chính là thông điệp từ triết lý vô thường của người Nhật ẩn chứa trong cánh hoa anh đào.
Ikigai – lẽ sống
Ikigai là một trong những quan niệm sống kinh điển, nổi tiếng của người Nhật, nghĩa đen của cụm từ này là lẽ sống. Trong cuốn sách Cách sống, tác giả Inamori Kazuo cũng đề cao tầm quan trọng của việc xác định lẽ sống trong cuộc đời mỗi người. Lý do để bạn thức dậy mỗi ngày là gì? Lý do để bạn nỗ lực hết mình trong công việc hằng ngày là gì? Khởi nguồn cho mọi hành động, mọi mục đích công việc trong cuộc sống đều bắt nguồn từ ikigai, dù nó thể hiện rõ ràng hay ẩn chứa sâu bên trong con người bạn. Đúng vậy, đối với người Nhật việc tìm ra và theo đuổi ikigai là cả một quá trình dài, không phải ai cũng có thể khám phá ra được. Thế nhưng quá trình tìm kiếm lẽ sống ấy mang đến cho chúng ta niềm vui trong cuộc sống và động lực phấn đấu trong công việc, là kim chỉ nam giúp ta tích cực sống trọn vẹn mỗi ngày.
Vượt qua mọi rào cản văn hoá, ikigai ngày nay đã lan toả khắp thế giới và trở thành triết lý sống kinh điển truyền cảm hứng cho hàng triệu người. Có người từ lúc sinh ra đã ý thức được lẽ sống của đời mình, có người vẫn miệt mài tìm kiếm, có người sống mà không có lẽ sống. Bạn thuộc nhóm người nào trong số đó? Có rất nhiều người nước ngoài nghiên cứu về triết lý sống này, bạn có thể tham khảo một vài phương thức để tìm thấy Ikigai cho mình tại đây.
Tổng kết
Như tác giả Inamori Kazuo đã đề cao trong tác phẩm Cách sống, mỗi một sự sống trong vũ trụ bao la này đều không được sinh ra một cách ngẫu nhiên, vạn vật tồn tại đều mang một ý nghĩa lớn lao và cần thiết cho vũ trụ.
Chúng ta, những người mang trong mình trí tuệ, trái tim và linh hồn tràn đầy tình yêu thương xin đừng thua cuộc trước muôn loài và cây cỏ. Hãy nỗ lực sống tích cực mỗi phút giây trong đời, sống hết mình và tha thiết mài giũa, không ngừng nâng cao tâm hồn như ý niệm đẹp đẽ từ những triết lý sống của người Nhật nhé!
Sống hết mình cho hiện tại sẽ đưa sự sống, dù nhỏ bé, vươn đến ngày mai.