Làm thế nào để không chỉ khen mà còn “khen con một cách có hiệu quả nhất”?
Ai mà chẳng vui khi được ngợi khen phải không nào. Lời khen là bằng chứng cho việc công sức của mình được công nhận. Chứng ta sẽ biết được mình đã làm tốt đến nhường nào. Trẻ con cũng sẽ cảm thấy tương tự như vậy. Ngoài việc tâm trạng phấn chấn, vui vẻ vì được khen, các bé cũng sẽ tự tin hơn với suy nghĩ “Mẹ công nhận mình này”, “Bố khen mình làm tốt này” .
Thế, hôm nay bạn đã khen con mình bao nhiêu lần rồi? Và bạn đã khen như thế nào vậy?
Hai cách để khen trẻ
Khen khi trẻ làm được điều gì đó
Cách thứ nhất là khen trẻ bằng cách đánh giá hành vi và thái độ của trẻ. Khen ngợi một cái gì đó có thể nhìn thấy và rõ ràng cho cả bố mẹ và con, chẳng hạn như “Con đã làm được điều X rồi đó. Giỏi lắm!" hoặc là “Con làm điều Y giỏi quá! Tuyệt vời!". Đây là điều bạn vẫn làm hằng ngày phải không nào?
Khen ngay cả khi con chưa làm điều gì lớn lao!
Cách thứ hai là biểu lộ suy nghĩ của bạn về sự tồn tại của trẻ. Cho dù trẻ em chẳng làm gì đặc biệt nhưng bạn có thể thể hiện sự biết ơn và hạnh phúc đối với sự hiện diện của trẻ bằng cách nói “Cảm ơn con vì sinh ra là con bố mẹ", hay “Bố mẹ thật sự hạnh phúc vì đã có con đấy!”. Nghe không giống “khen ngợi” gì cả phải không nào. Nhưng cho con biết “Dù cho con có là đứa trẻ như thế nào đi nữa, thì sự tồn tại của con luôn được khẳng định" cũng chẳng khác gì việc công nhận với con rằng “Con làm tốt lắm!".
Khi được khen ngợi như hai cách trên, trẻ sẽ nghĩ được rằng “Mình có thể làm được!", hay “Mình chắc chắn có thể vượt qua điều đó!". Như vậy con bạn sẽ trở thành người dám đương đầu với những thách thức mới và có thể đứng lên ngay cả khi gặp thất bại.
Ngoài ra, sau nhiều lần được bố mẹ công nhận sự tồn tại không thể thay đổi của mình, tâm hồn của trẻ sẽ được hoàn thiện, từ đó sinh ra tấm lòng biết quan tâm đến người khác. Hơn nữa, trẻ có thể nhận ra rằng “Sự tồn tại của mình là độc nhất vô nhị thì đối phương cũng là một người rất quan trọng đối với với ai đó". Và vì thế sẽ trẻ sẽ biết tôn trọng những người xung quanh.
Khen càng nhiều càng tốt có đúng không?
Thế thì, chúng ta có nên cứ khen trẻ thật nhiều để nâng cao sự tự tin của trẻ không? Câu trả lời là không.
Tôi đoán là bạn hiểu cảm giác này. Mặc dù bản thân đã làm việc rất chăm chỉ, nhưng khi đối phương không khen ngợi, bạn không hài lòng vì “Mình đã rất cố gắng vậy mà lại không được công nhận". Nói cách khác, khi bạn nghĩ rằng “hiển nhiên mình sẽ được thừa nhận (được khen ngợi)", ấy vậy mà đối phương không thừa nhận (không khen) thì hành động “khen ngợi" khi đó thay vì giúp tăng sự tự tin, ngược lại sẽ có tác dụng tiêu cực. Bạn sẽ chán nản tự hỏi “Phải chăng là mình vẫn chưa nỗ lực đủ?" hay bỏ cuộc vì suy nghĩ “Nếu không được khen thì không cần cố gắng nữa". Tệ hơn, cảm giác tức giận có thể được sinh ra vì suy nghĩ “Thật không công bằng, mình làm tốt như vậy mà không được đánh giá thích đáng".
Khen con: khó mà dễ
Đọc qua thì thấy rằng việc khen ngợi rất khó phải không nào. Ngay cả những có người có chuyên môn như giáo viên thì để có thể thúc đẩy sự trưởng thành của trẻ em và học sinh bằng cách khen ngơi cũng rất khó đấy. Tuy nhiên, việc đánh giá về sự tồn tại của trẻ (Cảm tạ vì sự tồn tại của con) chỉ có thể được thực hiện bởi chúng ta – những người làm cha làm mẹ. Khen ngợi khi trẻ làm được điều gì đó cũng rất tốt, nhưng hãy cho trẻ biết niềm hạnh phúc có được từ việc trẻ ở bên cạnh chúng ta với tư cách là con của chúng ta, bạn nhé!