Ứng dụng công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) trong y tế Nhật Bản
Những năm gần đây, việc ứng dụng công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) đang được đẩy mạnh trong nhiều lĩnh vực và ngành y tế cũng không phải là một ngoại lệ. Tại Nhật Bản, một trong những quốc gia có nền y tế hàng đầu thế giới, việc nghiên cứu ứng dụng AI trong lĩnh vực y tế đang cho thấy nhiều thành tích đáng chú ý. Sau đây chúng ta cùng điểm qua một số nghiên cứu và những ứng dụng nhé!
1. Chẩn đoán bệnh
Từ nhiều năm trước đây, Nhật Bản đã ứng dụng công nghệ AI vào các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp x-quang, CT. Gần đây, lĩnh vực chẩn đoán cận lâm sàng này càng thu hút được nhiều sự chú ý hơn qua việc nghiên cứu – ứng dụng AI vào hỗ trợ các nghiệp vụ kiểm tra phức tạp hơn như nội soi, sinh thiết.
Chẩn đoán các bệnh đường tiêu hóa với công nghệ nội soi AI
Nhật Bản tự hào là quốc gia dẫn đầu thế giới về kỹ thuật cùng số ca nội soi ống tiêu hóa. Tuy nhiên việc phát hiện ra tất cả các mô tổn thương trong khi nội soi vẫn là một thách thức kể cả đối với các bác sĩ lâu năm trong ngành. Một số thống kê cho thấy vẫn có khoảng 20% mô tổn thương bị bỏ sót trong nội soi. 
Năm 2019, Nhật Bản lần đầu ứng dụng AI vào hỗ trợ cho nội soi ống tiêu hóa với một công nghệ do Công ty cổ phần AI Medical Service phát triển. Nền tảng của công nghệ này là kỹ thuật deep learning (học sâu), có khả năng phân tích các hình ảnh nội soi ngay trong thời điểm thực hiện để chỉ ra các khu vực có nguy cơ bệnh cao. Công nghệ này tự hào với thuật toán có độ chính xác cao, khả năng nhận định tổn thương vượt qua cả chẩn đoán của bác sĩ khi đem so sánh trong việc nhận định các vùng viêm do khuẩn dạ dày HP.
Chẩn đoán ung thư với công nghệ sinh thiết quang học
Trong chẩn đoán ung thư hiện nay, xét nghiệm tế bào là khâu cần thiết để có được chẩn đoán bệnh học chắc chắn nhất. Tuy nhiên, xét nghiệm tế bào cũng không phải phương pháp toàn diện. Độ chính xác của kết quả phụ thuộc vào số lượng tế bào cũng như vị trí lấy tế bào xét nghiệm. Kỹ thuật này cũng có nhược điểm là tốn nhiều thời gian, đòi hỏi kỹ thuật xử lý cao và nhiều trường hợp cần mổ/tiểu phẫu lấy tế bào. 
Một nghiên cứu hứa hẹn góp phần giải quyết những khó khăn của phương pháp truyền thống đã được Đại học Osaka công bố năm 2020: công nghệ sinh thiết quang học. Công nghệ này giúp đánh giá tình trạng các mô, tế bào nằm sâu trong cơ thể ngay tại thời điểm quan sát thực tại, thông qua hình ảnh 3D được tái hiện nhờ tia hồng ngoại tần sóng cao. Dựa trên kho dữ liệu tích lũy, AI sẽ phân tích định lượng và đánh giá các tế bào đang quan sát là tế bào bình thường hay tế bào ung thư không xâm lấn/tế bào ung thư xâm lấn. Công nghệ này được kỳ vọng sẽ giúp việc chẩn đoán ung thư diễn ra nhanh chóng và ít mang lại gánh nặng sức khỏe cho bệnh nhân hơn. 
2. Phòng, trị bệnh
Dự đoán khả năng mắc các bệnh do thói quen sinh hoạt
Phần lớn những căn bệnh mà chúng ta thường mắc hiện nay xuất phát từ những thói quen sinh hoạt không tốt như ăn uống không điều độ, thiếu vận động, rượu bia, thuốc lá, v.v., tiêu biểu là các bệnh béo phì, tiểu đường, xơ gan, xơ vữa động mạch, nghiêm trọng hơn là đột quỵ, ung thư. Chính vì vậy việc phát hiện bệnh/nguy cơ bệnh từ sớm có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc giảm gánh nặng về thể chất cho người bệnh, đồng thời giảm sự quá tải cho nền y tế. 
Năm 2018 ghi nhận sự hợp tác giữa hai tập đoàn lớn ở Nhật Bản là Toshiba và Sompo Holdings trong việc phát triển ứng dụng đánh giá nguy cơ mắc các bệnh do thói quen sinh hoạt qua ứng dụng AI. Hệ thống này thu thập kết quả kiểm tra sức khỏe của hơn 1 triệu người để làm cơ sở phân tích cho kết quả khám sức khỏe của người dùng, qua đó chỉ ra khuynh hướng sức khỏe và nguy cơ mắc các bệnh do thói quen sinh hoạt trong 6 năm tới, gồm: tiểu đường, cao huyết áp, béo phì, rối loạn mỡ máu, rối loạn chức năng gan, rối loạn chức năng thận. Từ những kết quả này, ứng dụng này sẽ giúp thúc đẩy người dùng có những biện pháp cải thiện thói quen sinh hoạt phù hợp.
Dự đoán các loại thuốc điều trị bệnh
Đại dịch COVID-19 góp phần cho thấy sự quan trọng của việc điều trị bệnh từ sớm, cũng như sự cấp thiết trong việc đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu vắc-xin và các loại thuốc điều trị. Tuy nhiên với các phương pháp nghiên cứu thuốc truyền thống, cần phải mất rất nhiều thời gian để xác định hiệu quả loại thuốc có khả năng điều trị cao vì cần thử lần lượt từng loại chất một. Một lần nữa, công nghệ AI lại cho thấy tiềm năng ứng dụng cao trong lĩnh vực này.
Tháng 9/2021, nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Kyushu công bố đã phát triển thành công hệ thống xác định ứng viên cho thuốc điều trị nhanh gấp 10.000 lần so với con người nhờ công nghệ AI. Hệ thống này được ghi nhớ 2,5 triệu cặp chất gồm phân tử protein gây bệnh và hoạt chất khống chế tác động của loại protein này. Với công nghệ này, nhóm nghiên cứu đã tìm ra ứng viên tiềm năng điều trị COVID-19. Đây vốn là một loại thuốc được dùng trong điều trị bệnh tăng nhãn áp. Công nghệ này gợi lên rất nhiều tiềm năng cho việc điều trị các bệnh nan trị khác, đặc biệt là ung thư. 
Tổng kết
Công nghệ AI vẫn là một ngành rất mới với phạm vi ứng dụng còn ít. Song lại là lĩnh vực đầy tiềm năng, mang lại nhiều hy vọng trong việc nâng cao chất lượng của ngành y tế, giải quyết vấn đề thiếu nguồn nhân lực, đặc biệt là trong việc bớt đi gánh nặng sức khỏe, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho con người. Mong rằng trong tương lai gần chúng ta sẽ có thể chứng kiến thêm nhiều thành quả nghiên cứu, ứng dụng công nghệ AI tại Nhật Bản cũng như tại Việt Nam.