Noren – tấm biển chào ấm áp mang đậm tinh thần Nhật

Đã bao giờ bạn thắc mắc về công dụng thật sự của những tấm rèm vải treo trước các cửa hàng tại Nhật chưa? Phải chăng đây chỉ là những tấm rèm trang trí thông thường, hay nó còn mang một thông điệp văn hóa nào khác?

Trong bài viết hôm nay, mời bạn đọc cùng WAppuri khám phá lịch sử ra đời và quá trình phát triển của những tấm rèm noren duyên dáng trong văn hóa Nhật Bản nhé.

1. Lịch sử ra đời noren

Noren (暖簾) là tên gọi chung của những tấm rèm vải được treo trước các cửa hàng, quán ăn, quán rượu tại Nhật, có công dụng như một loại biển hiệu độc đáo.

Nếu có dịp đặt chân đến xứ Phù Tang, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những tấm rèm vải quen thuộc được treo trước các quán ăn hay cửa hàng tạp hóa như một tấm biển hiệu chào mời khách hàng. Noren có nghĩa là mành tre ấm áp. Tên gọi này bắt nguồn từ Phật giáo Thiền tông và được sử dụng rộng rãi từ cuối thời Kamakura.

(ảnh: Unsplash)

Không có một nghiên cứu nào khẳng định chính xác thời điểm ra đời của noren. Một số tài liệu chép rằng có thể noren xuất hiện đầu tiên vào thời kỳ Jōmon. Người xưa treo những tấm rèm này ở trước cửa chùa, những ngôi nhà ở các vùng quê, làng chài, miền núi để chắn gió, cát và cái lạnh giá rét vào mùa đông. Thuở sơ khai noren chỉ đơn giản là một tấm vải trắng, đến thời Kamakura mới bắt đầu phổ biến rộng rãi hơn.

(ảnh: Pinterest)

Sang thời kỳ Muromachi (1336 – 1573), các thương gia Nhật Bản đã bắt đầu đưa ra những ý tưởng thiết kế noren độc đáo. Thời kỳ này còn rất nhiều người không biết chữ nên họ dùng các ký hiệu đơn giản thay cho chữ viết, chẳng hạn như hình thù động vật, thực vật, các ký hiệu địa lý thiên văn để vẽ lên noren như một phương tiện để đánh dấu số phòng hay phân biệt công dụng của khác nhau của các cửa hiệu.

(ảnh: Kakishibuzome)

Đến thời kỳ Edo tỷ lệ người biết chữ cùng tăng lên, những tấm biển hiện noren có tên cửa hàng bắt đầu phổ biến rộng rãi hơn. Và bước vào thời Kanei, noren đã có những bước chuyển mình đáng kể về chất liệu từ sợi gai thô khó nhuộm sang sợi bông dễ nhuộm và màu sắc cũng được sáng tạo đa dạng hơn.

(ảnh: Unsplash)

Có thể nói noren dần đi vào đời sống của người dân Nhật song song với quá trình phát triển kinh tế. Rực rỡ, đa dạng về sắc màu và cầu kỳ trong từng nét hoa văn, những ý niệm phân chia chức năng của các loại noren trong mỗi ngành nghề kinh doanh vượt xa khỏi chức năng che chắn thông thường lần lượt ra đời. Người ta đã thổi hồn vào những tấm rèm noren, gửi vào đây những thông điệp ý nghĩa.

2. Các loại noren muôn màu muôn vẻ

Noren ngày nay đã trở thành nét văn hóa độc đáo chỉ có tại Nhật. Các sản phẩm ngày càng đa dạng về kích thước, màu sắc, chất liệu, hoa văn, vùng miền cũng như chức năng. Vượt xa chức năng che chắn thông thường, noren còn mang nhiều ý nghĩa văn hóa và triết lý kinh doanh của mỗi cửa hàng, vì vậy, việc lựa chọn cho mình một tấm rèm noren cũng đòi hỏi bạn phải hiểu biết nhất định. Chúng ta cùng tìm hiểu cách phân loại noren phổ biến theo kích thước và màu sắc dưới đây nhé.

(ảnh: Kakishibuzome)

Phân loại theo kích thước và hình dáng

Kích thước của noren phụ thuộc vào mục đích sử dụng. Dựa theo kích thước có thể chia thành 4 loại noren phổ biến:

Noren thông thường

Noren thông thường sẽ được xẻ thành nhiều tà (khoảng 2,3 – 5 tà). Loại noren phổ biến nhất hiện nay có chiều dài khoảng 113cm, xẻ 3 tà dài, có thể linh hoạt sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Ngày trước người ta chủ yếu sử dụng chất liệu vải sợi gai thô rất khó in màu. Trải qua quá trình phát triển và cải tiến về chất liệu, người Nhật ngày nay vẫn rất chuộng những tấm rèm noren nhuộm chàm thẫm bình thường.

Ngoài ra, nghệ thuật tranh phù thế (ukiyo-e) cũng được kết hợp tinh tế và công phu tạo nên những tác phẩm nghệ thuật trên chính noren.

Han-noren

Han-noren có chiều dài tiêu chuẩn của tà khoảng 56cm, được cải tiến từ noren thông thường. Người ta rút ngắn chiều dài đi một nửa, kiểu dáng nửa kín nửa hở này vừa có thể che chắn vừa giúp khách hàng quan sát được các sản phẩm được trưng bày ở bên trong cửa hàng.

(ảnh: Unsplash)

Han-noren tập trung vào các màu sắc rực rỡ hoặc logo, ký tự bắt mắt để thu hút khách hàng.

Naga-noren

Với chiều dài tà khoảng 160cm, xẻ 2 tà, naga-noren là loại rèm tập trung vào chức năng che chắn cản nắng, gió, bụi bặm. Naga-noren thường được sử dụng trong các quán trà, nhà hàng truyền thống để đảm bảo sự riêng tư tuyệt đối cho khách hàng. Đặc biệt loại rèm này thường được kết hợp với các gam màu tối như đen hay chàm thẫm, in chữ hoặc họa tiết màu trắng để nổi bật yếu tố truyền thống và sự lịch thiệp.

(ảnh: Kakishibuzome)

Mizuhiki-noren

(ảnh: Unsplash)

Mizuhiki-noren có độ dài khoảng 30 – 40cm, xẻ nhiều tà, được treo trải dài theo mặt tiền ngay lối vào của cửa hiệu. Công dụng chính của mizuhiki-noren là trang trí. Điểm nhấn chính của loại noren này nằm ở những tà noren nhỏ nhắn kết hợp với nhau tạo nên hình ảnh đáng yêu, thể hiện thiện chí kinh doanh một cách gần gũi, ý nhị và không phô trương của cửa hàng.

Phân biệt noren theo vùng miền

Sự khác nhau giữa các loại noren không chỉ đến từ kích thước hay kiểu dáng mà còn ảnh hưởng bởi yếu tố văn hoá vùng miền. Nếu quan sát kỹ bạn sẽ nhận thấy những tấm noren ở vùng Kantō được thiết kế với những quai cạp treo đứt quãng, để lộ thanh gỗ vắt ngang khi treo. Còn noren ở vùng Kansai thì phần treo này được may liền với nhau, người ta sẽ dùng thanh gỗ luồn qua để treo, với cách may này sẽ không lộ thanh gỗ.

(ảnh: Order-noren)?

Lý giải cho sự khác biệt này đó là yếu tố khác nhau về văn hóa giữa hai vùng miền. Noren ở vùng Kanto chịu ảnh hưởng văn hóa Edo nên mang hơi hướng cởi mở – lộ, ngược lại người Kansai theo văn hóa truyền thống của Cố đô Kyōtō lại có xu hướng đề cao vẻ đẹp từ sự khiêm tốnẩn mình.

Ý nghĩa màu sắc của noren trong các ngành nghề kinh doanh

  • Màu xanh navy – Màu chàm: Noren màu xanh navy hay màu chàm được sử dụng nhiều tại các cửa hàng kimono. Gam màu này thể hiện sự chắc chắn, phát triển ổn định của một doanh nghiệp.
  • Màu hồng: Ngày trước, noren màu hồng thường được sử dụng nhiều ở các chốn lầu xanh khu phố đèn đỏ. Ngày nay, màu hồng tạo cảm giác về sự sang trọng và cao cấp, nên noren màu hồng thường được sử dụng ở các nhà hàng lớn.
  • Màu trắng: Noren màu trắng được sử dụng nhiều cho các cửa hàng bánh kẹo hay hiệu thuốc. Nền trắng tinh khôi sẽ làm nổi bật các hoạ tiết, ký tự, logo cửa hàng. Đặc biệt, ngày nay người ta dùng noren màu trắng để thể hiện sự sạch sẽ vào mùa hè và thay noren màu vào mùa đông.
  • Màu trà: Trong thời kỳ Edo, noren màu trà (màu hơi vàng – đất son) là sản phẩm được sử dụng độc quyền cho các hiệu buôn thuốc lá. Tuy nhiên, theo năm tháng những quy ước này cũng dần xóa bỏ, noren màu trà ngày nay rất được yêu thích và sử dụng rộng rãi trong các ngành nghề kinh doanh.
  • Màu tím: Noren màu tím đề cao sự cao quý nên thường được dùng trong các phòng trang trí hay thay đồ.

Trên thực tế, thế giới noren muôn màu muôn vẻ, không giới hạn về màu sắc và hoa văn. Vì thế, bạn có thể thoải mái lựa chọn màu sắc noren phù hợp với không khí kinh doanh của cửa hàng, không gian nhà hay theo sở thích của mình.

Một vài gợi ý khi lựa chọn noren

Noren phù hợp cho mọi cửa hàng

Noren có kích thước thông thường và han-noren là hai loại noren phù hợp cho tất cả cửa hàng. Với loại noren này, bạn có thể thoải mái thể hiện phong cách riêng biệt của cửa hàng mình vừa tạo không khí gần gũi với khách hàng.

(ảnh: Kakishibuzome)

Làm vách ngăn, phân chia không gian

Nếu muốn tìm một loại noren để làm vách ngăn, phân chia không gian trước – sau của cửa hàng, bạn nên ưu tiên những loại có thích thước lớn. Có thể tìm mua naga-noren, noren dành cho phòng thay đồ, noren dành cho các khu tắm suối nước nóng, noren dành cho phòng kiểu Nhật, v.v..

Trang trí mặt tiền cửa hàng

Trong trường hợp muốn mua noren để trang trí mặt tiền của cửa hàng, chúng tôi gợi ý bạn nên chọn mua mizuhiki-noren, noren chống nắng,. Kiểu dáng của những loại noren này khá bắt mắt khi trang trí cửa hàng.

(ảnh: Kakishibuzome)

Trang trí theo mùa, theo phong cách truyền thống Nhật Bản

Đối với những nhà hàng, quán cà phê, quán trà theo phong cách truyền thống Nhật Bản thì noren dạng mành tre hay chuỗi hạt là một lựa chọn lý tưởng để trang trí.

Noren có nhiều mức giá khác nhau phụ thuộc vào kích thước, chất liệu, họa tiết in ấn, v.v.. Mức giá của các loại noren có sẵn được bán trên các kênh Amazon hay Yahoo dao động từ 1,000 – 8,000 Yên. Bạn có thể đặt mua để trang trí nhà, cửa hàng hoặc tặng cho bạn bè người thân. Đặc biệt, nếu bạn đang tìm kiếm một món quà mang đậm tinh thần Nhật để tặng cho bạn bè mình thì noren chính là một gợi ý khá hay.

Ngoài ra bạn cũng có thể tham khảo một vài thương hiệu may lớn có thể đặt may noren theo yêu cầu tại Nhật như: Kakishibuzome, i-noren, noren-cosmos, order-noren, v.v.

3. Văn hoá Nhật Bản qua chiếc màn noren

Thanh lịch và lộng lẫy, noren – lá cờ đầy thiện chí trong văn hóa kinh doanh của người Nhật

Không chỉ có chức năng che chắn nắng nóng, gió bụi, người Nhật dùng noren để thay thế cho biển hiệu cửa hàng. Noren thay cho một lời chào mời đầy thiện chí với khách hàng. Khi bạn thấy noren được treo ngay ngắn ở trước cửa ra vào có nghĩa là cửa hàng đó đã mở cửa, sẵn sàng phục vụ khách. Ngược lại khi người ta cất noren đi có nghĩa là quán đã đóng cửa, hẹn quay lại sau.

(ảnh: Unsplash)

Người Nhật từ xưa đã quan niệm rằng: một tấm noren bẩn là tín hiệu kinh doanh tốt của một cửa hàng. Vì nó thể hiện lượng khách hàng nườm nượp ra vào cửa hàng hằng ngày.

(ảnh: Unsplash)

Sự tinh tế và ý nhị của người Nhật phần nào được thể hiện qua cách sử dụng noren: người ta khéo léo che đi một nửa không gian chỉ để lộ phía dưới tạo không gian riêng tư cho khách hàng. Những tấm noren có độ dài vừa phải, cắt xẻ tà đóng vai trò như cánh cửa hờ phân cách các không gian, vừa không tạo cảm giác bí bách cho khách hàng, vừa thoải mái di chuyển.

(ảnh: Pinterest)

Bên trong nhà hàng hay quán ăn, noren cũng giúp cửa hàng che đi một phần không gian lộn xộn trong bếp.

(ảnh: noren-shop)

Ở các khu tắm suối nước nóng, noren như một biển báo tinh tế và ý nhị nhưng vô cùng hiệu quả giúp khách hàng phân biệt được lối vào dành cho nam – nữ.

(ảnh: Komachionsen)

Noren – một đạo cụ không thể thiếu trong các sân khấu kịch kabuki tại Nhật.

(ảnh: Unsplash)

Noren – “bức hoạ” làm nên một không gian đẹp

Không chỉ trong kinh doanh, văn hóa sử dụng noren để làm nội thất trang trí trong không gian nhà cửa cũng được người Nhật ưa chuộng. Bước vào một ngôi nhà Nhật có trang trí noren, bạn sẽ cảm nhận được sự tinh tế, điềm tĩnh phảng phất chút hoài niệm về thời gian của con người.

(ảnh: Komachionsen)

4. Tổng kết

Noren – tấm rèm cửa duyên dáng bước ra từ trong cuộc sống của người dân Nhật Bản xưa một cách tình cờ, dần dần hòa hợp và tồn tại cho đến ngày nay. Noren vẫn sẽ mãi mãi tồn tại như một biểu tượng văn hóa độc đáo chỉ có tại Nhật. Không chỉ là một tấm biển hiệu, noren còn là một lời chào mời đặc biệt, tinh tế và ý nhị, thể hiện đậm tinh thần và triết lý kinh doanh cua người Nhật bao đời nay.